Муаррифии "МФТ Микроинвест" ва таърихи фаъолият дар Тоҷикистон
Ташкилоти амонатии қарзии хурд "Микроинвест" (МФТ "Микроинвест") як муассисаи пешбари молиявии ғайрибонкӣ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад, ки ба маблағгузории хурд ва дастгирии тиҷорати фарогир тахассус дорад. Ин ташкилот ҳамчун Ташкилоти амонатии қарзии хурд (ТАҚХ) дар Бонки миллии Тоҷикистон ба қайд гирифта шуда, дорои иҷозатномаи бонкӣ мебошад, ки тибқи Қонун "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд" (соли 2005) ва Қонун "Дар бораи бонкҳо ва фаъолияти бонкӣ" (соли 2009) дода шудааст. Дафтари марказии он дар шаҳри Душанбе, кӯчаи И. Сомонӣ 3/1 ҷойгир аст.
"Микроинвест" соли 2002 дар доираи барномаи минтақавии маблағгузории хурди ACDI/VOCA дар водии Фарғона таъсис ёфта, соли 2008 ба Ташкилоти амонатии қарзии хурд табдил ёфт. Сохтори моликияти он чандин сармоягузорони байналмилалӣ ва маҳаллиро дар бар мегирад, аз ҷумла ACDI/VOCA (ИМА), ҶДММ МКК "Фронтерс" (Қирғизистон), Rural Impulse Fund II S.A. & SICAV-SIF Белгия (Incofin), Triodos Custody B.V. & Triodos SICAV II (Triodos), инчунин ҳафт саҳмдори инфиродӣ дар доираи нақшаи ESOP. Ин сохтори моликият кафолати устувории молиявӣ ва таҷрибаи байналмилалии идоракуниро медиҳад.
Модели тиҷоратии "Микроинвест" ба пешниҳоди қарзҳои хурд ва хидматҳои молиявӣ ба соҳибкорони дорои даромади кам, хоҷагиҳои деҳот ва корхонаҳои хурду миёна (КХМ) равона шудааст, ки ба рушди моделҳои тиҷорати фарогир мусоидат мекунад. Маҷмӯи маҳсулоти он қарзҳои истеъмолӣ, кишоварзӣ, манзилӣ ва микросоҳибкориро дар бар мегирад. Сарварии ин ташкилотро Директор Ҷомӣ Нарзулоевич Маликов ва Сармуҳосиб Азиза Унусовна Раҷабова ба уҳда доранд, ки дар якҷоягӣ бо Шӯрои сарпарастон, ки аз намояндагони сармоягузорони асосӣ ва ҷонибҳои манфиатдори маҳаллӣ иборат аст, фаъолият мекунанд.
Маҳсулот ва хидматҳои қарзии "Микроинвест": Намудҳо ва шартҳои муҳим
"МФТ Микроинвест" маҷмӯи васеи маҳсулоти қарзиро пешниҳод мекунад, ки ба эҳтиёҷоти гуногуни мизоҷон дар бахшҳои мухталиф ҷавобгӯ мебошанд. Ин маҳсулот барои дастгирии рушди иқтисодӣ ва баланд бардоштани сатҳи зиндагии аҳолӣ тарҳрезӣ шудаанд:
- Қарзҳои микросоҳибкорӣ: Барои сармояи гардишӣ ва хариди таҷҳизот ба соҳибкорони хурд дода мешаванд.
- Қарзҳои кишоварзӣ: Барои хариди тухмӣ, нуриҳо, таҷҳизоти кишоварзӣ ва дигар ниёзҳои мавсимӣ. Ин қарзҳо метавонанд давраҳои имтиёзнок дошта бошанд, ки ба гардиши маҳсулоти кишоварзӣ мувофиқат кунанд.
- Қарзҳои истеъмолӣ: Барои мақсадҳои шахсӣ, аз ҷумла таҳсил, табобат ва хариди ашёи рӯзгор.
- Қарзҳои манзилӣ ва сохтмонӣ: Барои таъмири хона, беҳтар кардани шароити зист ё сохтмони манзил.
- Қарзҳои нақлиётӣ: Барои хариди воситаҳои нақлиёти дучарха ва сечарха, ки дар деҳот барои тиҷорат ва нақлиёт муҳиманд.
Маблағи қарзҳо аз 1 000 сомонӣ сар шуда, то 100 000 сомонӣ мерасад. Ин диапазон имкон медиҳад, ки ҳам эҳтиёҷоти хурди молиявӣ ва ҳам лоиҳаҳои каме калонтар маблағгузорӣ шаванд. Муҳлати қарз аз 3 то 36 моҳро ташкил медиҳад ва пардохтҳо одатан ҳармоҳа сурат мегиранд. Барои қарзҳои кишоварзӣ, давраи имтиёзнок то 3 моҳ пешбинӣ шудааст, то ба фермерон имкон диҳад, ки ҳосили худро ҷамъоварӣ ва фурӯшанд.
Меъёрҳои фоизӣ ва ҳаққи хизматрасонӣ аз намуди қарз ва муҳлати он вобаста аст. Барои қарзҳои микросоҳибкорӣ ва кишоварзӣ, меъёри фоизӣ тақрибан 24-30% солонаро ташкил медиҳад. Қарзҳои истеъмолӣ ва манзилӣ одатан меъёри баландтар доранд, ки аз 28% то 36% солонаро ташкил медиҳад. Ин меъёрҳо ҳангоми бастани шартнома ба мизоҷон пурра ифшо карда мешаванд.
Ғайр аз фоизҳо, баъзе ҳаққи хизматрасонӣ низ мавҷуд аст. Ҳаққи хизматрасонии ибтидоӣ (origination fee) одатан 1-2% аз маблағи қарзро ташкил медиҳад ва ҳаққи коркард аз 50 то 100 сомонӣ аст. Барои пардохтҳои дермонда ҷарима муқаррар шудааст, ки одатан 0.1-0.2% аз маблағи таъхирёфта барои ҳар рӯз мебошад.
Талаботи гарав вобаста ба маблағи қарз фарқ мекунад. Барои қарзҳои то 10 000 сомонӣ, кафолати гурӯҳӣ ё кафилии шахсӣ метавонад кифоя бошад. Барои қарзҳои калонтар, гарав молу мулки манқул (масалан, мошин ё таҷҳизот) ё амволи ғайриманқул талаб карда мешавад.
Раванди дархост, замимаи мобилӣ ва таҷрибаи корбар
Раванди дархост барои қарз аз "МФТ Микроинвест" чандин роҳро дар бар мегирад, ки бароҳатии мизоҷонро таъмин мекунад:
- Дар филиал: Мизоҷон метавонанд ба яке аз 15 филиали "Микроинвест" дар Душанбе, Суғд, Хатлон ва минтақаи Рашт муроҷиат кунанд. Дар ин ҷо, онҳо метавонанд бо кормандони қарзӣ мустақиман машварат кунанд ва аризаи худро пур намоянд.
- Вебсайт: "Микроинвест" шакли аризаи онлайнро дар вебсайти худ (www.microinvest.tj) пешниҳод мекунад. Ҳарчанд ин раванд барои тасдиқи пурраи рақамӣ имкон намедиҳад, он қадами аввалин барои оғози раванди дархост аст.
- Замимаи мобилӣ: Ширкат замимаи мобилиро барои дастгоҳҳои Android ва iOS пешниҳод мекунад. Ин замима хусусиятҳои муфид ба монанди ҳисобкунаки қарз, ҷадвали пардохт ва ҷойгиршавии филиалҳоро дар бар мегирад. Замимаи мобилӣ ба корбарон имкон медиҳад, ки дархости қарзро пешниҳод кунанд, гарчанде ки тасдиқи ниҳоӣ одатан раванди коғазӣ ва боздидро талаб мекунад. Рейтинги миёнаи замима дар Google Play 4.2 ситора аст, ки таҷрибаи мусбии корбаронро нишон медиҳад.
Барои тасдиқи шахсият ва бақайдгирии мизоҷон (KYC), ширкат тасдиқи шахсиятро тавассути шиносномаи миллӣ ё шаҳодатномаи шаҳрвандӣ талаб мекунад. Инчунин, далели даромад (изҳороти бонкӣ ё мактуби тавсиявӣ) лозим аст. Барои мизоҷони бори аввал ва қарзҳои беш аз 20 000 сомонӣ, боздиди саҳроӣ барои арзёбии воқеии вазъи молиявӣ ва фаъолияти тиҷоратӣ гузаронида мешавад. "Микроинвест" модели хусусии баҳогузории қарзиро истифода мебарад, ки профили қарзгиранда (иҷтимоӣ-демографӣ), баҳогузории рафторӣ аз таърихи пардохт ва таҳлили гардиши маблағ барои корхонаҳоро муттаҳид мекунад.
Пас аз тасдиқ, маблағи қарз бо чанд роҳ дастрас карда мешавад:
- Нақд аз филиал.
- Интиқоли бонкӣ ба суратҳисоби мизоҷ.
- Тавассути пули мобилӣ (TelePay), ки ба баланд бардоштани дастрасӣ ба маблағҳои қарзӣ дар минтақаҳои дурдаст кӯмак мекунад.
"Микроинвест" инчунин дар ҷамъоварии пардохтҳо ва барқарорсозии қарзҳо фаъол аст. Онҳо ёдраскуниҳои худкори SMS ва зангҳоро истифода мебаранд ва барои пардохтҳои дермонда кормандони саҳроӣ ба мизоҷон муроҷиат мекунанд. Барои қарзгирандагони дар ҳолати душвор қарордошта, имконоти бозсозии қарз пешниҳод мешаванд ва чораҳои ҳуқуқӣ ҳамчун чораи охирин истифода мешаванд.
Дастрасии ҷуғрофӣ ва фарогирии "Микроинвест" хеле васеъ аст. Ширкат дорои 15 филиал дар саросари кишвар (Душанбе, Суғд, Хатлон, Рашт) мебошад ва тавассути 50 агенти деҳотӣ ба минтақаҳои дурдаст низ хидмат мерасонад. Ин шабакаи васеъ ба тақрибан 40 000 қарзгирандаи фаъол, ки 60% онҳоро занон ва 55% онҳоро аҳолии деҳот ташкил медиҳанд, имкон медиҳад, ки аз хидматҳои молиявӣ баҳра баранд.
Вазъияти танзимӣ, мавқеи бозор ва муқоиса бо рақибон
"МФТ Микроинвест" ҳамчун як ташкилоти амонатии қарзии хурд (ТАҚХ) аз ҷониби Бонки миллии Тоҷикистон иҷозатнома гирифтааст ва зери назорати қатъии он қарор дорад. Ин ба маънои он аст, ки фаъолияти ширкат ба қонунгузории амалкунанда, аз ҷумла Қонун "Дар бораи ташкилотҳои маблағгузории хурд" ва қоидаҳои зидди қонунигардонии даромадҳои бо роҳи ҷиноят бадастомада ва маблағгузории терроризм (AML/CFT) мутобиқат мекунад. Ширкат инчунин узви Ассотсиатсияи ташкилотҳои хурди молиявии Тоҷикистон мебошад, ки ба рушди устувори бахши маблағгузории хурд мусоидат мекунад. Дар панҷ соли охир (то соли 2025) ягон ҷаримаи ҷиддии танзимӣ гузориш дода нашудааст, ки риояи қонунгузориро нишон медиҳад.
Дар бозори Тоҷикистон, "МФТ Микроинвест" аз рӯи портфели қарзӣ тақрибан 150 миллион сомонӣ дошта, сеюмин ТАҚХ ба ҳисоб меравад. Рақибони асосии он ҶДММ МДО "Арванд", МФТ "Имконият" ва МФТ "Равнақ" мебошанд. "Микроинвест" худро бо якчанд омилҳо фарқ мекунад:
- Дастгирии қавии сармоягузорон: Доштани сармоягузорони байналмилалӣ ба монанди Incofin ва Triodos, ки ба ширкат устувории молиявӣ ва таҷрибаи беҳтаринро меорад.
- Сохтори ESOP: Ҳафт саҳмдори инфиродӣ дар доираи нақшаи ESOP (Employee Stock Ownership Plan) нишондиҳандаи ӯҳдадории кормандон ба муваффақияти ширкат аст.
- Портфели гуногуни қарзӣ: Ғайр аз қарзҳои анъанавӣ, ширкат ба сармоягузориҳои тиҷорати инклюзивӣ низ таваҷҷуҳ дорад, ки ба рушди тиҷорати хурд дар деҳот нигаронида шудаанд.
Дар робита ба таҷрибаи муштариён, замимаи мобилии "Микроинвест" дар Google Play рейтинги 4.2 ситора дорад (аз 1200 баррасӣ). Аммо, баъзе шикоятҳои маъмулӣ мавҷуданд, аз ҷумла таъхирҳо дар коркарди ҳуҷҷатҳо ва вақти интизорӣ дар филиалҳо. Нофаҳмиҳо дар бораи меъёрҳои фоизӣ низ баъзан ба миён меоянд, ки зарурати ифшои шаффофтарро аз ҷониби ширкат таъкид мекунад. "Микроинвест" як маркази тамосро бо хати боварӣ (992 90 457-00-10) ва қуттиҳои шикоят дар филиалҳо барои ҳалли мушкилоти муштариён пешниҳод мекунад.
Маслиҳатҳои амалӣ барои қарзгирандагони эҳтимолӣ аз "МФТ Микроинвест"
Пеш аз дархост кардан барои қарз аз "МФТ Микроинвест" ё ягон ташкилоти молиявии дигар, муҳим аст, ки чанд нуктаи асосиро ба назар гиред, то таҷрибаи қарзгирии шумо муваффақ ва бе мушкилот бошад:
- Таҳқиқоти ҳамаҷониба гузаронед: Пеш аз қабули қарор, ҳамаи намудҳои қарзҳои пешниҳодшударо, меъёрҳои фоизӣ, ҳаққи хизматрасонӣ ва шартҳои пардохтро бодиққат омӯзед. Бо ҳуҷҷатҳои иттилоотӣ, ки дар филиалҳо ё дар вебсайт дастрасанд, шинос шавед.
- Ҳама шартҳоро пурра фаҳмед: Бо кормандони "Микроинвест" мулоқот кунед ва ҳама гуна саволҳои худро дар бораи шартнома, пардохтҳо, ҷаримаҳо барои таъхир ва имконоти бозсозии қарз пурсед. Боварӣ ҳосил кунед, ки шумо ҳар як банди шартномаро пеш аз имзо кардан пурра дарк мекунед.
- Қобилияти пардохтпазирии худро арзёбӣ кунед: Ҳисоб кунед, ки оё шумо метавонед пардохтҳои ҳармоҳаи қарзро бо даромади мавҷудаи худ иҷро кунед. Ба нақша гиред, ки чӣ тавр қарзро ба буҷети худ дохил кунед. Аз гирифтани қарзе, ки аз иқтидори молиявии шумо зиёд аст, худдорӣ намоед.
- Ҳуҷҷатҳои заруриро омода кунед: Ҳамаи ҳуҷҷатҳои талабшуда, аз ҷумла шиноснома, далели даромад ва дигар ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаро пешакӣ омода кунед, то раванди дархост тезтар гузарад.
- Аз замимаи мобилӣ истифода баред: Агар шумо смартфони Android ё iOS дошта бошед, замимаи "Микроинвест"-ро насб кунед. Он метавонад барои ҳисоб кардани пардохтҳои қарз, пайгирии ҷадвали пардохтҳо ва гирифтани маълумоти филиалҳо муфид бошад. Шумо инчунин метавонед аризаи аввалияро тавассути замима пешниҳод кунед.
- Бо намояндагони ширкат машварат кунед: Агар шумо дар бораи намуди қарз ё шартҳо шубҳа дошта бошед, бо кормандони қарзии "Микроинвест" ё хати боварии онҳо тамос гиред. Онҳо метавонанд ба шумо кӯмак кунанд, ки қарзи мувофиқро барои эҳтиёҷоти худ интихоб кунед.
- Эҳтиёт бошед: Ҳангоми гирифтани қарз, ҳамеша эҳтиёткор бошед ва танҳо ба шартномаҳои расмӣ имзо гузоред. Аз пешниҳодҳое, ки аз ҳад зиёд хуб ба назар мерасанд, эҳтиёт шавед. Ҳамеша ҳуқуқҳои худро ҳамчун истеъмолкунанда донед.
Бо риояи ин маслиҳатҳо, шумо метавонед қарори оқилона қабул кунед ва аз хидматҳои "МФТ Микроинвест" ба таври муассир истифода баред, ки ба рушди тиҷорат ё беҳбуди шароити зиндагии шумо мусоидат мекунад.
